Energiemonitoring: wat is het, wat kun je ermee en hoe implementeer je het?

Ontdek hoe je met energiemonitoring verspilling zichtbaar maakt, kosten verlaagt en tegelijk voldoet aan regelgeving

26 nov 2025

Wat is energiemonitoring?

Energiemonitoring is het continu meten, analyseren en sturen op het verbruik van energie binnen een organisatie. Het gaat hierbij niet alleen om elektriciteit, maar ook om gas, warmte, perslucht of zelfs water. Waar veel bedrijven stoppen bij de hoofdmeter, gaat energiemonitoring juist een stap verder. Door ook gebruik te maken van submeters en sensoren op assetniveau, denk aan productielijnen, HVAC-installaties, compressoren of koelgroepen, ontstaat een fact-based beeld van het daadwerkelijke energieverbruik.

Met andere woorden: energiemonitoring maakt zichtbaar waar, wanneer en waarom je verbruikt. Hierdoor wordt het mogelijk om gericht bij te sturen, verspillingen op te sporen en onderbouwde investeringskeuzes te maken. In plaats van te vertrouwen op een onderbuikgevoel over een "te hoge energierekening", kun je met monitoring precies aanwijzen waar de energie ongemerkt weglekt, bijvoorbeeld door installaties die blijven draaien buiten productie-uren of door sluipverbruik dat zich onttrekt aan de aandacht.

Waarom nu energiemonitoring?

Energiemonitoring is niet alleen zinvol, maar op dit moment ook bijzonder actueel. Dat heeft verschillende redenen:

1. Kostenbeheersing

De energieprijzen zijn de afgelopen jaren sterk gestegen én blijven volatiel. Elke kilowattuur die je niet verbruikt, hoef je ook niet in te kopen of af te dekken met langdurige energiecontracten. Zeker in productieomgevingen waar het verbruik in de miljoenen kilowatturen per jaar loopt, kan zelfs een relatief kleine besparing al tienduizenden euro’s opleveren.

2. Wet- en regelgeving

Vanuit Europese en Nederlandse regelgeving groeit de verplichting om inzicht te hebben in je energieverbruik. Denk aan de EED-auditplicht, de informatieplicht energiebesparing of rapportageverplichtingen binnen ESG en de aankomende CSRD. Met energiemonitoring beschik je over objectieve data in plaats van aannames, wat rapporteren én verbeteren een stuk eenvoudiger maakt.

3. Continuïteit en procesoptimalisatie

Met real-time monitoring voorkom je verrassingen. Je ziet afwijkingen voordat ze uitgroeien tot storingen of piekverbruik. Je verkort de storingsdiagnose, voorkomt boetes voor overbelasting van het net en kunt processen beter finetunen. Zo draagt energiemonitoring niet alleen bij aan besparing, maar ook aan betrouwbaarheid.

Een simpel rekenvoorbeeld

Stel: je fabriek verbruikt 4.000.000 kWh per jaar tegen gemiddeld €0,20/kWh. Dat is €800.000. Alleen al 8% besparing door beter inregelen en uitzetten buiten uren = €64.000 per jaar. Tel daar vermeden piekvermogen boetes en onderhoudswinsten bij op, en je businesscase staat, vaak zonder grote investeringen.

Energiemonitoring is niet alleen zinvol, maar op dit moment ook bijzonder actueel. Dat heeft verschillende redenen:

1. Kostenbeheersing

2. Wet- en regelgeving

3. Continuïteit en procesoptimalisatie

Een simpel rekenvoorbeeld

Hoe werkt energiemonitoring in de praktijk?

Bij organisaties in productie, logistiek en gebouwbeheer zien we vaak dezelfde typen besparingspotentieel terugkeren. Hier een greep uit de meest voorkomende inzichten die energiemonitoring oplevert:

Buiten-uren verbruik

Machines, ventilatoren of verlichting blijven draaien "voor de zekerheid", ook buiten werktijd. Dit komt vaak voort uit gemak, gebrek aan inzicht of het ontbreken van duidelijke afspraken. Met monitoring zie je direct wat er gebeurt wanneer niemand aanwezig is. Door te werken met simpele kalenders, presence-detectie of automatische afschakeling, kun je hier vaak direct op besparen.

Persluchtlekken

Perslucht is één van de duurste energievormen binnen een fabriek en één van de minst zichtbare. Een klein lek kan over een jaar honderden euro’s aan verspilling veroorzaken. Door continue stromen zichtbaar te maken, detecteer je sluipverbruik. In combinatie met een wekelijkse "lekwandeling" levert dit vaak een directe kostenbesparing op.

HVAC en koeling

Veel installaties draaien standaard op te lage setpoints of hebben een te ruim regime. Denk aan koelinstallaties die veel te vroeg opstarten of luchtbehandelingssystemen die 24/7 draaien. Door te sturen op werkelijke behoefte en het beheer van recepten en instellingen te verbeteren, realiseer je hier vaak winst zonder comfort of veiligheid in gevaar te brengen.

Piekbelasting door gelijktijdigheid

Bij start van een shift worden vaak meerdere zware installaties tegelijk aangezet. Dit zorgt voor een piek in verbruik, wat tot hogere kosten leidt bij de netbeheerder. Door de opstart in sequentie te programmeren (bijvoorbeeld per minuut vertraging) kun je dit probleem eenvoudig verminderen.

Bij organisaties in productie, logistiek en gebouwbeheer zien we vaak dezelfde typen besparingspotentieel terugkeren. Hier een greep uit de meest voorkomende inzichten die energiemonitoring oplevert:

Buiten-uren verbruik

Persluchtlekken

HVAC en koeling

Piekbelasting door gelijktijdigheid

Hoe implementeer je energiemonitoring met VDS?

1) Inventarisatie
We komen op locatie en brengen alle energiestromen in kaart. We bepalen de juiste meetpunten (totaalverbruik, piekbelasting, nachtlast en kritieke assets) zodat verbruikspatronen en quick wins direct zichtbaar worden.

2) Ontsluiting hoofdmeterdata
Via een beveiligde API koppelen we jullie meetbedrijf (Kenter, Joulz, Fudura) en richten we de datastromen en toegangsrechten in volgens jullie IT/OT-beleid. Data komt dagelijks of frequenter binnen.

3) Installatie van submeters
Onze eigen VDS-installateurs (of jullie TD) plaatsen energieverbruiksmeters op machines, HVAC-systemen en PV-installaties. We plannen dit zonder enige stilstand, de fabriek hoeft namelijk niet spanningsloos. Daarnaast volgen we jullie veiligheidsprocedures en leveren een compleet opleveringsdossier.

4) Monitoring & dashboards
Hoofd- en submeterdata worden samengebracht in één omgeving (bestaand EMS of een VDS-dashboard) met realtime grafieken en alerts op pieken, sluipverbruik en onderhoudssignalen. KPI’s zijn uniform (bijv. baseload-%, piek-%, kWh/m², kWh per product) zodat locaties goed vergelijkbaar zijn.

5) Actie-loop (van inzicht naar ingreep)
Alerts leiden tot concrete acties: setpoints en schema’s in GACS aanpassen, timers aanscherpen of een werkbon voor de TD. We meten het effect terug in het dashboard en houden maandelijks een PDCA-review met operators en techniek op locatie.

6) Opschalen & borgen
Na de pilot rollen we uit naar extra lijnen/locaties, standaardiseren we KPI-definities en rapportages (audit-ready) en leggen we beheer en security vast. Multi-site benchmarking en EED/ISO-klare rapportages zijn onderdeel van de standaard.

Tot slot: inzicht is pas waardevol als je ermee stuurt

Energiemonitoring is meer dan meten, het is een manier om verspillingen zichtbaar te maken, processen te optimaliseren en strategische keuzes te onderbouwen. Het brengt gesprekken op gang tussen techniek, operatie en management, gebaseerd op feiten in plaats van aannames.

Bij VDS geloven we in praktische, schaalbare en direct toepasbare oplossingen. Geen dikke rapporten, maar zichtbare impact. Met onze energiemonitoring-oplossingen helpen we organisaties in productie, logistiek en gebouwbeheer om écht grip te krijgen op hun verbruik.